اجرای این اصول در صنایع و سازمانهای مختلف تولیدی و خدماتی ضروری به نظر میرسد چون موجب افزایش بهرهوری، استفاده بیشتر و بهتر از سرمایه، نیروی انسانی و زمان کار، کارآیی بیشتر و در نهایت سوددهی بیشتر سازمان میگردد.
![]()
5 سینهای اول، کلمات ژاپنی هستند که با کوشش چند تن از اساتید مدیریت در ایران این اصول به فارسی برگردانده شده و معادلهایی برای آن برگزیده شده که با حروف سین شروع میشوند. این استادان ۲ اصل دیگر نیز به
5
s سابق افزوده و نام هفت سین بر آن گذاشتهاند که در ذهن ایرانی ها بهتر ماندگار شود.
جدول معادلهای فارسی- انگلیسی و ژاپنی اصول 5s
فارسی |
انگلیسی |
ژاپنی |
سوا کردن (پاکسازی) |
Sorting out |
SEIRI |
سامان دادن (نظم و ترتیب) |
Systematic Arrangement |
SEITON |
سپیدگی و پاکیزگی )نظافت( |
Spic & Span |
SEISO |
سلامتی و بهداشت )استانداردسازی( |
Serene Atmosphere |
SEIKETSU |
سازمان یافتگی )فرهنگسازی( |
Stick to self-Discipline |
SHITSUKE |
سماجت در انجام کارهای خوب |
|
|
سخت کوشی و با تمام نیرو کار کردن |
|
|
۱- سوا کردن: با معادل ژاپنی
Seiri در زبان ژاپنی از دو جزء
SEI به معنی «قرار دادن اشیاء نامرتب و
RI یعنی دلیل و منطق تشکیل شده که ترکیب آنها این مفهوم را منتقل میکند. در عمل سازمانها در هنگام جابجایی وسایل به اصول منطقی آن توجه نمیکنند. در حال حاضر بسیاری از سازمانها میپندارند
Seiri یعنی طبقهبندی اشیاء بر حسب نیاز یا عدم نیاز به آنها، اکثر ما علاقه داریم وسایل و اشیاء کهنه را حفظ کنیم با این تصور که هر چیز که خوار آید، یک روز به کار آید و با این طرز تفکر هر چه را لازم نداریم. بجای دور ریختن در جایی میگذاریم که خود موجب انبار کردن اشیاء غیرضرروی میشود
.
به کارگیری فن
Seiri یا برچسب قرمز راه حل خوبی برای این گونه موارد است. در سازمانهای بکارگیرنده این تکنیک اول هر ماه روی وسایل برچسب قرمز رنگی زده میشود و هنگام استفاده از آن در طی ماه، برداشته میشود. در پایان ماه اگر وسایلی موجود باشند که برچسب روی آنها برداشته نشده باشد. آنها به عنوان غیرضروری تلقی شده و از دیگر وسایل جدا میشوند. با استفاده از این راهبرد همواره فقط وسایل مورد نیاز و ضروری در اختیار و دسترس ما خواهد بود
.
۲- سامان دادن: معادل ژاپنی
Seiton مفهوم کلمه این است که ما اشیاء مورد نیاز را به نحوی مرتب نموده و در جای معین خود قرار دهیم که به وقت نیاز بتوانیم با حداقل زمان ممکن آنها را یافته و مورد استفاده قرار دهیم.
بهترین روش برای دسترسی به وسایل، ابزار و اشیائی که همواره مورد نیاز است. این است که در جای معین و مکان مشخصی گذاشته شوند و در آن مکان نیز بسیار مرتب و منظم دیده شوند. به نحوی که با یک نگاه قابل بازیابی و استفاده باشند. به طور مثال ابزار و آچار را روی تخته یا جعبه گذاشتن و شکل هر یک را رسم کردن برای تعیین جای مخصوص به آن ابزار (شابلن).
۳- سپیدگی و پاکیزگی: با معادل ژاپنی
Seiso که رعایت آن بسیار ساده است. در بسیاری از شرکتهای ژاپنی پنج دقیقه اول وقت شروع به کار برای این امر اختصاص یافته است. رعایت نظافت و پاکیزه بودن در همه حال و همه جا کار را سادهتر میکند . هر فرد در پنج دقیقه ابتدای کار وظیفه دارد محیط کار و میز خود را در محدوده کارش تمیز و پاکیزه کند. برخی شرکتهای ژاپنی برای بازدیدکنندگانی که در طول مسیر بازدید بتوانند کمترین آشغالی روی زمین بیابند. جایزه نقدی پرداخت میکنند. هنگامی که برنامه بازدید در محیط سازمان وجود داشته باشد. مدیران و کارکنان مؤسسه تلاش میکنند سازمان را به بهترین نحو ممکن پاکیزه و تمیز نگاه دارند
.
۴- سلامتی و بهداشت: با معادل ژاپنی
Seiketsu که شرح آن عبارت است از بهداشت را رعایت کردن و تمیز بودن. مفهوم آن این است که رعایت اصل اول به سلامتی منجر خواهد شد. مشکل پیش آمده در اینجا این است که تفاوت
Seiso به معنی پاکیزگی و
Seiketsu به معنی بهداشت در چیست؟ چون درک تفاوت آسان نیست آنرا به معنای استانداردسازی تقسیم میکنند. یعنی در سازمان روشی به کار گرفته شود تا تمیزی و پاکیزگی و در کل سه اصل اول به صورت استاندارد و دائمی رعایت شود. مثل انتخاب یک رنگ برای یک موضوع و یا انتخاب کد برای موضوع خاصی اگر در سازمان رنگ زرد برای خط کشی روی زمین و کف سالن انتخاب شود و این گزینش استاندارد را تعقیب کند. به این معنی است که
Seiketsu رعایت شده است. (برای مثال در شرکت ایران خودرو کف سالنها سبزرنگ است البته نه تمام سالنها و خط کشی زرد دور هر دستگاه حیطه سرپرستی را تعیین میکند و محدوده مسؤلیت را نشان میدهد
.
در تهیه تابلویهای سراسر سازمان اگر رنگ زمینه آبی و رنگ متن تابلو زرد باشد و این کار در همه وقت و همه جا به طور استاندارد رعایت شود
Seiketsu اصل چهارم اجرا شده است
.
۵- سازمان یافتگی و انضباط کاری: با معادل ژاپنی
Shitsuke به معنی رعایت احترام و رفتار خوب. (احترام متقابل) رعایت این اصل موجب رفتار حسنه میشود. رعایت نزاکت، ادب و رفتار خوب در سازمان محیطی را ایجاد میکند که افراد در آن به حقوق یکدیگر احترام بگذارند
.
۶- سخت کوشی: با معادل ژاپنی
Shikkari Yaru به معنی سختکوشی و با تمام نیرو کارکردن، رمز پیشرفت و موفقیت فردی و گروهی است. انسان برای رسیدن به هر هدفی باید تلاش کند. معادل دیگر این کلمه پشتکار است. همه کشورهای مترقی اینگونه پیشرفت کردهاند. نگاهی به چنین کشور ها نظیر آمریکا، ژاپن، آلمان کره و .. معلوم میکند که فعالیتهای شبانهروزی فردی و اجتماعی چنین موقعیتی را برای آنها فراهم آورده است. برای نیل به چنین هدفی حمایت مدیریت در سازمان بسیار مهم است. بهتر است مدیران از افراد سخت کوش حمایت کنند. آنها را شناسایی نموده و بال و پر دهند و برایشان امتیازات خاص قائل شوند. چنین امتیازاتی مشروعیت دارد و با اجرای آن در سازمان افراد کم کار نیز به تلاش وادار میشوند .
۷- سماجت در انجام کارهای خوب: با معادل ژاپنی
Shukan که به معنی سماجت در انجام کارهای خوب برای تبدیل آن به عادت میباشد. پافشاری در کارهای خوب، موجب عادت به آنها میشود. اصول هفتگانه ذکر شده همه کارهای خوب سازمان است و با سعی در اجرای آنها، سازمان پیشرفت خواهد نمود. پیشرفت سازمان هم موجب پیشرفت کارکنان میشود (رابطه متقابل این دو با یکدیگر) اجرای هفت سین صنعتی راه را برای کسب استاندارهای
ISO ایزو و مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت و … هموار می سازد.